“Bij het sturen op waarden ben je bezig om de buitenruimte aan te laten sluiten bij de behoeften die er leven. Dat lijkt een open deur, maar we komen uit een tijdperk dat deze werd ingericht vanuit de professional”, vertelt Sjaak van der Vlies, mede-eigenaar van Cyber. “Normaal gesproken bepaalt de professional in een ontwerp waar je moet spelen en waar je moet sporten. Dat doet hij eenmalig, maar behoeften veranderen continu. Bijvoorbeeld door verhuizingen, een andere leeftijdsopbouw of maatschappelijke trends. In de loop van de tijd moet je de inrichting en het beheer daarom weer laten aansluiten bij de behoeften. De leefbaarheid en de beleving van mensen worden steeds meer de uitgangspunten van waaruit je in de toekomst beslissingen neemt.”

Maatwerk

Concreet betekent dit dat we op zoek moeten naar de waarden die voor inwoners belangrijk zijn. Het belang van deze waarden kan per gebied of gemeente verschillen. Zo is biodiversiteit voor de ene gemeente een pijler, terwijl dat begrip voor een andere gemeente een onderdeel vormt van het klimaat. Maar ook waarden als gebruik, identiteit, beleving en sociale cohesie vormen de nieuwe pijlers onder toekomstig beleid. “Bepaalde woorden komen steeds terug, maar de manier waarop je daar invulling aan geeft is maatwerk. Wij gaan op zoek naar waarden die voor een specifieke gemeenschap belangrijk zijn. Dat doen we via beheerders en stakeholders, maar we verzamelen ook informatie bij inwoners en buurtverenigingen. Zodat we een totaalbeeld krijgen van de plekken die waarde hebben en die positief bij kunnen dragen aan de beleving van inwoners.”

Waardenmodel

Deze manier van denken vraagt van gemeenten maar ook van corporaties dat ze op een andere, meer integrale manier naar de buitenruimte kijken. Dat ze op een andere manier hun doelstellingen en ambities realiseren. Om ze daarbij te helpen werkt Cyber momenteel aan een waardenmodel, waarmee de kwaliteit van de leefomgeving eenvoudig meetbaar wordt. Maar het model helpt ook bij het samen bepalen en vastleggen van de ambities. Inmiddels zijn er ruim dertig waarden vastgesteld, verdeeld over drie verschillende gebieden: fysiek, economisch en sociaal. Hierbij zijn ook waarden over klimaat opgenomen, zoals hitte en water. Maar de waarden zijn bijvoorbeeld ook te koppelen aan de ambities of pijlers onder de visie op de stad. Zo ontstaat een generiek model dat breed inzetbaar is.

Sjaak licht toe dat er bij de nieuwe manier van werken eerst een omgevingsvisie wordt opgesteld, met daarin pijlers en ambities. “Om grip op deze ambities te krijgen, worden de waarden die samenhangen met de ambities in beeld gebracht en vertaald naar de betekenis voor de inrichting en het beheer. Vervolgens worden gebieden beoordeeld, wordt de strategie vastgesteld en worden de maatregelen bepaald die een oplossing kunnen bieden. Daarbij is het van belang om niet alleen vanuit je eigen vakgebied te denken, maar ook de samenwerking te zoeken met andere partijen die invloed kunnen uitoefenen. Daarbij ligt ook een belangrijke rol weggelegd voor de toekomstige beheerder.”

Positieve bijdrage

Het model werkt op dezelfde manier als een beeldmeetlat: op een vijfpuntsschaal worden waarden in beeld gebracht. Hierbij worden niet alleen foto’s maar ook icoontjes en teksten gebruikt om een bepaalde waardering te geven. Sjaak: “Het belangrijkste doel van het waardenmodel is inzicht bieden in de omgeving en richting geven aan wat nodig is om een positieve bijdrage te leveren aan de leefbaarheid in een gebied. Dat kan op stadsniveau, op wijkniveau of in de straat zelf.”

Zo kan een onveilig gevoel volgens hem aanleiding zijn om een waardenonderzoek te doen. “Een bepaalde omgeving kan technisch gezien veilig zijn, doordat deze plek open en voldoende verlicht is. Maar als inwoners er zich niet veilig voelen, heb je nog niets. Dan moet je in gesprek. Waar komt dat onveilige gevoel vandaan? Wat vinden mensen belangrijk? Je probeert het begrip veiligheid scherper te krijgen en te omschrijven waarom iemand een bepaalde beoordeling geeft. Vervolgens kun je er ook gericht iets aan doen, bijvoorbeeld door een buurtcoach in te schakelen. Het is een werkwijze waarmee je veel tijd, geld en energie kunt besparen!”

Daarnaast zegt de aanwezigheid van vervuiling of schade volgens Sjaak vaak iets over het gedrag van mensen. Maar het roept ook vragen op over de inrichting en aanwezigheid van voorzieningen. “Dit zijn goede redenen om vanuit de aanwezige waarden te komen tot verbeterstrategieën.”

Inspiratiesessie

Op 16 november 2021 organiseert Cyber een inspiratiesessie om het nieuwe waardenmodel onder de aandacht te brengen. “Het doel hiervan is om mensen mee te nemen in ons gedachtegoed, ze te laten aanhaken en deelgenoot te laten worden in de verdere ontwikkeling ervan. Wij hebben de wijsheid niet in pacht, maar zijn er wel van overtuigd dat dit model een waardevol hulpmiddel kan zijn. Daarom willen we het ook samen met onze klanten en partners verder ontwikkelen.”

Heeft u vragen, wilt u meedenken of meer weten? Neem dan contact op met Sjaak van der Vlies via sjaak.v.d.vlies@cyber-adviseurs.nl of via 06-53242702.